Zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP) – ultrarzadkie, zagrażające życiu klasyczne zaburzenie hematologiczne
Zakrzepowa plamica małopłytkowa (TTP) jest rzadką zakrzepową mikroangiopatią charakteryzującą się mikroangiopatyczną niedokrwistością hemolityczną, ciężką trombocytopenią i niedokrwieniem narządów związanym z rozsianymi wewnątrznaczyniowymi skrzeplinami bogatymi w płytki krwi. Jest to specyficznie związane z ciężkim niedoborem ADAMTS13 (metaloproteinaza z fragmentami trombospondyny typu 1, członek 13), swoistej proteazy rozszczepiającej czynnik von Willebranda. Istnieją dwa główne typy TTP – dziedziczna TTP i nabyta TTP.
Pierwszy ostry epizod TTP można zaobserwować w wieku dorosłym, z przeważającą autoimmunologiczną etiologią anty-ADAMTS13. TTP rozpoczyna się już w dzieciństwie, z częstymi dziedzicznymi postaciami w rzadkich przypadkach. TTP jest około 2-krotnie częstsza u kobiet, a jej przebieg charakteryzuje się tendencją do nawrotów. Jest to rzadka choroba, która dotyka tylko około 4 do 11 przypadków na 100 000 osób w Stanach Zjednoczonych. Średnia roczna zapadalność na TTP wynosi około 14,89 na 100 000 hospitalizacji ze średnią roczną zmianą procentową (Annual Percent Change, APC) wynoszącą 0,99, co nie jest statystycznie istotne.
Obecnie leczenie pierwszego rzutu w ostrej TTP opiera się na codziennej terapeutycznej wymianie osocza, dostarczającej niedoborowy ADAMTS13, z lub bez steroidów. Dodatkowe modulatory immunologiczne, które działają na autoprzeciwciała ADAMTS13, oparte są na steroidach i humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym anty-CD20 – rytuksymabie. Podejście terapeutyczne jest wysoce skuteczne w indukowaniu remisji klinicznej u około 80–90% dotkniętych pacjentów i wiąże się z długotrwałym przeżyciem wynoszącym około 90%. Niedawno Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (US Food and Drug Administration) zatwierdziła Cablivi (caplacizumab-yhdp) w postaci iniekcji, pierwszą terapię wskazaną specjalnie, w połączeniu z wymianą osocza i terapią immunosupresyjną, do leczenia dorosłych pacjentów z nabytą zakrzepową plamicą małopłytkową (aTTP). Jest to pierwsze ukierunkowane leczenie, które hamuje tworzenie się skrzepów krwi i stanowi nową opcję leczenia dla pacjentów, która może zmniejszyć nawroty.
Kluczowi gracze zaangażowani w rozwój terapii TTP to Shire i Omeros. SHP655 (Shire) otrzymał status Fast Track Designation od Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków w leczeniu ostrych epizodów dziedzicznej zakrzepowej plamicy małopłytkowej (hTTP) u pacjentów z konstytucyjnym niedoborem proteazy ADAMTS13 rozszczepiającej czynnik von Willebranda (VWF).
Podstawowe podejście polegające na usuwaniu lub hamowaniu produkcji autoprzeciwciał przeciwko ADAMTS13 spowodowało znaczne zmniejszenie wskaźników śmiertelności wśród pacjentów z nabytą TTP. Chociaż nowsze leki immunosupresyjne, takie jak rytuksymab i bortezomib, poprawiły wyniki leczenia, żaden z nich nie zapewnił definitywnego wyleczenia. Nowatorskie podejścia ukierunkowane na multimery UL-vWF i enzym ADAMTS13 są obiecujące. Wielopłaszczyznowe podejście obejmujące jednocześnie hamowanie autoprzeciwciał ADAMTS13, uzupełnianie enzymów ADAMTS13 i zmniejszanie aglutynacji vWF do płytek krwi może ostatecznie być najskuteczniejszą strategią leczenia w celu wywołania remisji i zapobiegania nawrotom.
Firma Shire otrzymała status Fast Track Designation od Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) dla rekombinowanego ADAMTS13 (SHP655 – historycznie znanego jako BAX930) w leczeniu ostrych epizodów dziedzicznej zakrzepowej plamicy małopłytkowej (hTTP) u pacjentów z konstytucyjnym niedoborem proteazy ADAMTS13 rozszczepiającej czynnik von Willebranda (VWF).